Scoil Cholmáin Tuairíní

Tá an Ghaeilge ar cheann de na teangacha is sine san Eoraip, Creidtear go bhfuil sí á labhairt chomh luath leis an tríú hAois. Aithnítear í mar theanga Cheilteach, a fhréamhaigh ón teanga choiteann Ind-Eorpach, mar a thugtar uirthi ar na saolta seo.

Táimid bródúil go bhfuil traidisiún láidir Gaeilge againn inár Scoil agus ceangail láidir le clubanna agus eagraíochtaí áitiúla.

Is breá linn Seachtain na Gaeilge! Is féile idirnáisiúnta í Seachtain na Gaeilge agus tá sé ar an cheiliúradh Gaeilge agus cultúrtha is mó a bhíonn ar siúil gach bliain in Éirinn agus i dtíortha eile. Bíonn spóirt agus spraoi againn uile bhliain!

Acmhainní do Thuismitheoirí / Resources for Parents:

Online Dictionaries

Téarmaí Gaeilge do Tuismitheoirí / Irish Phrases for Parents:

Dia duit /Dia daoibh (Hello singular/plural) - Dia is Muire duit / daoibh (Hello singular / plural)

Maidin mhaith (Good Morning) - Maidin mhaith, buíochas le Dia (Good morning Thank God)

Bíodh lá maith agat (Have a good day) - Go raibh maith agat (Thank you)

Ag cur in aithne:

Cad is ainm duit? Seán is ainm dom/ Is mise Seán.

What is your name? Seán is my name / I'm Seán.

Cé a bhfuil tú?/ Conas atá tú? Tá mé go maith go raibh maith agat.

How are you? / How are you? I am well, thank you.

Cén aois tú? What age are you?

3-6 years= Tá mé 3/4/5/6 bliana d'aois

7-10 years = Tá mé 7/8/9/10 mbliana d'aois.

Aon bhliain déag d’aois= 11 years old
Dhá bhliain déag d’aois= 12 years old
Trí bliaina déag d’aois= 13 years old

Cén rang ina bhfuil tú? What class are you in?

Tá mé i rang na Naíonáin/ rang a hAon / Dó / Trí / Ceathair / Cúig / Sé . I am in infants/ 1^{st / 2nd / 3rd / 4th / 5th / 6th class.}

Dathanna - Colours:

Dearg, gorm, bán, glas, coirce, bándearg, dubh, oráiste, buí, donn, dúghorm, liath.

Red, blue, white, green, purple, pink, black, orange, yellow, brown, navy, grey.

Tá mo chóta gorm - My coat is red.

Tá Seán an-bhán, ceapaim go bhfuil sé tinn. Sean is very pale, I think he is sick

Uimhreacha - Numbers:

Aon, dó, trí, ceathair, cúig, sé, seacht, ocht, naoi, deich, aon déag, dó déag, trí déag…..fiche, tríocha, ceathracha, caoga, seasca, seachtú, ochtú, nócha, céad.

1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13……..20,30,40,50,60,70,80,90.100.

Counting people:

Duine amháin (1 person), beirt (2), triúr (3), ceathrar (4), cúigear (5), seisear (6), seachtar (7), ochtar (8), naonúr (9), deichniúr (10) -

An bhfuil aon duine as láthair inniú? Was there any one absent today? Tá duine amháin as láthair i mo rang inniú. There was one person absent in my class today.

Éadaí - Clothes:

Éadaí scoile - Uniform

Geansaí [jumper], cairdeagan [cardigan], léine, [shirt] blús [blouse], carbhat [tie], bríste [trousers], gúna [dress], stocaí [socks], riteoga [tights], bróga [shoes], buataisí [boots], seaicéad lomra [fleece].

Cá bhfuil do chóta? Where is your coat?

Cuir ort do bhróga. Put on your shoes.

Ghníomhachtaí: Actions:

Ag ithe	eating	Ag caoineadh	crying
Ag ól	drinking	Ag gáire	laughing
Ag léim	jumping	Ag screadíl	screaming
Ag siúl	walking	Ag canadh	singing
Ag rith	running	Ag damhsa	dancing
Ag léamh	reading	Ag súgradh	playing
Ag scríobh	writing	Ag imirt cluiche	Playing a game

Tá Pól ag ithe (Paul is eating) Tá Síle ag imirt cluiche (Shiela is playing a game), Tá an madra ag rith (The dog is running), Tá an buachaill ag canadh (The boy is singing).

Ábhair scoile - School Subjects:

Gaeilge, béarla, matamaitic, stair, tír-eolas, ealaín, eolaíocht, ceol, corp-oideachais, teagasc Críostaí,

Irish, English, Maths, History, Geography, Art, Science, Music, Physical Education, Religion.

Is í an Ghaeilge an t-ábhar is fearr liom - Irish is my favourite subject.

Tá mé an mhaith ag ceol - I am very good at music.

An Aimsir - The Weather:

Tá an lá go breá (brothallach, go h-álainn, te) It’s a fine day (humid, beautiful, warm).

Tá an lá fuar (fliuch, scamallach, gaofar) It’s a cold day (wet, cloudy, windy)

Ainmhithe - Animals:

madra	dog	capall	horse	iasc	fish
bó	cow	muc	pig	luch	mouse
caora	sheep	cearc	hen	asal	donkey

Ceisteanna - Questions:

Cad / Céard - What

Cé - Who

Cén fáth - Why

Cén áit - Where

Cathain - When

Cén t-am - What time

Cén sort - Which kind

Conas - How

Cá bhfuil an príomhoide? Where is the principal?
Cá bhfuil an rúnaí? Where is the secretary?
Cá bhfuil rang a dó? Where is Rang a dó?
Cá bhfuil do mhála, do chóta, do bhosca lón, do dheoch? Where is your bag, your coat your lunch box, your drink?
Cé mhéad atá na ranganna fidil / guitar? How much do the fiddle / guitar, classes cost?
Cén lá a bhfuil Rang a 3 ag dul ar an turas? What day are Rang a 3 going on the trip?
Cén t-am a bhfuil an ceolchoirm ar siúl? What time does the concert begin?
Cén t-am a chríochnaíonn tú inniu? What time do you finish today?
An bhféadfaidh mé cruinniú a eagrú leis an bpríomhoide? Can I arrange a meeting with the principal?
An bhfuil do obair bhaile críochnaithe agat? Have you finished your homework?